TÜKETİCİLERİN KORUNMASINA YÖNELİK
REKLAM KURULU’NDAN DİKKAT ÇEKİÇİ KARARLAR

Bakanlığımız bünyesinde bulunan Reklam Kurulu’nun 337 sayılı toplantısı 12 Eylül 2023 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
 
Reklam Kurulu’nun Eylül ayında gerçekleştirdiği 337 sayılı toplantısında görüşülen 137 dosyadan 119’u mevzuata aykırı bulunarak söz konusu reklam ve ticari uygulamalar hakkında durdurma cezasının yanı sıra 12.231.507-TL idari para cezası uygulanmıştır.
 
Kurul tarafından tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı nitelikte reklam ve ticari uygulamalara yönelik çok sayıda karar alınırken bu kararlardan dikkat çekici olan birkaçına aşağıda yer verilmiştir.
 
Yapay zekâ kullanılarak oluşturulan reklamlar ilk kez Kurul gündeminde ele alındı.
 
Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ticari reklamların oluşturulma ve tüketicilere sunulma mecraları da çeşitlilik kazanmaya başlamıştır. Bu kapsamda tüketiciler, ticari reklamlarda kullanılan görsel veya ifadelerin yapay zekâ tarafından oluşturulduğu uygulamalarla karşı karşıya kalabilmektedir. Oluşturulduğu veya yayımlandığı mecradan bağımsız olarak bir içerik, ticari reklam olarak tespit edildiği durumlarda Reklam Kurulu tarafından incelemeye alınmaktadır.
 
Bu kapsamda 337 sayılı Kurul toplantısında “ChatGPT” isimli yapay zekâ uygulaması tarafından oluşturulan, rakip ürün veya firmalara göre üstünlük algısı içeren ifadelere yer verilen ve nesnel araştırma sonuçlarına dayanmayan tanıtımlarla ilgili 3 adet dosya hakkında reklamların durdurulması cezasına karar verilmiştir.
 
Ticari reklamı yasak olan alkollü içecek ürünlerinin örtülü reklam yoluyla yapılan tanıtımlarına yaptırım uygulanmıştır.
 
Bilindiği üzere tütün ve alkollü içeceklerin reklamının yapılması ilgili mevzuatı uyarınca yasaklanmıştır. Ancak son dönemlerde özellikle sosyal medya mecralarında bazı hesaplar ve kullanıcılar tarafından alkollü içecekler gibi ticari reklamı yasak olan ürünlerin tanıtımlarının yapıldığı görülmektedir. Bu kapsamda, Reklam Kurulu tarafından yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde; reklamı yasak olan bir alkollü içeceğin söyleşi-sohbet formatında tasarlanmış bir içerikte, ürün adına doğrudan yer vermeden dekor üzerine yerleştirildiği, ürün ve ürünle özdeşleşmiş sloganların kullanılması suretiyle tanıtım yapıldığı tespit edilmiş ve dolayısıyla ilgili mevzuatına aykırı olarak yapılan örtülü reklamlar hakkında idari yaptırım kararı alınmıştır.
 
Tüketici algısını manipüle edici arama motoru sıralama sonuçlarına yönelik idari yaptırım kararı alınmıştır.
 
Yapılan araştırmalara göre arama motoru aracılığıyla yapılan aramalarda tüketicilerin yüzde 90’ının ilk sayfada yer alan sonuçları dikkate aldığı görülmektedir. Tüketicilerin bu algısına yönelik Reklam Kurulu tarafından gösterilen hassasiyet neticesinde, bu ay gerçekleştirilen Kurul toplantısında bir arama motoru tarafından sıralanan arama sonuçlarında reklamlı içeriğe yönelik her ne kadar “reklam” ibaresine yer verilmiş olsa da bu ibarenin yazı boyutu, yazı rengi ve koyuluğu, yer aldığı konum bakımından tüketicilerin ilk bakışta dikkatini çekecek ve onların farkına varabileceği şekilde yazılmadığı tespit edildiğinden ve ayrıca bu durumun tüketiciler nezdinde reklamlı içeriklerin organik arama sonuçlarıymış gibi algılanmasına neden olacağı kanaatine varıldığından reklamın yayımlandığı arama motoru hakkında idari yaptırım kararı alınmıştır.
 
“Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Kılavuz” ilke kararı olarak kabul edilmiştir.
 
Tüketicilerin alışveriş tercihlerinde önemli bir yer tutan ve onların satın alma kararlarını önemli ölçüde etkileyen tüketici deneyim ve tecrübelerinden oluşan yorum ve derecelendirme uygulamaları ile bunların sıralanmasına ilişkin Reklam Kurulu’nun konuya bakışını yansıtan, sektöre mevzuata uyum konusunda rehberlik edecek olan Kılavuz’un açıklığa kavuşturduğu düzenlemeler sayesinde, tüketici değerlendirmelerinin yayımlanmasına imkan sağlayan sektör temsilcilerine bir mal veya hizmeti gerçekten satın almış tüketici değerlendirmelerinin nasıl ve ne şekilde yayımlanması konusunda yol gösterilmiş olmanın yanı sıra tüketicilerin internet ortamında sunulan bu bilgilere olan güvenlerinin sarsılmasına yol açan uygulamalara da son verilmiş olacaktır.
 
Kurul tarafından alınan kararlara ilişkin basın bülteni için tıklayınız.