Dolandırıcılık artık her yerde… İnternet üzerinden alışveriş yaparken, banka bilgilerinize ulaşırken, bozulan bir eşyanız için servis ararken ya da orijinal güvencesi verilen bir parfüm alırken karşınıza dolandırıcı çıkabilir. Kişisel bilgilerimize ulaşmak için sosyal mühendislik geliştiren dolandırıcılar karşısında çoğumuz çaresiz kalabiliyoruz.

Peki, ne yapmalı, nelere dikkat etmeliyiz? Nereye başvurup, hakkımızı nasıl aramalıyız? Tüketici hakemlerine ne zaman gitmeli, aradığımız bilgilere hangi platformdan ulaşmalıyız?

2020 yılında Ticaret Bakanlığı’na ulaşan tüketici şikayetlerinde ilk sırayı e-ticaret aldı. Faaliyetlerinin suç teşkil ettiği düşünülen firmalar hakkında savcılıklara suç duyurusu yapan Bakanlık, erişim engeli talep edebiliyor.

Pandeminin başladığı tarihten bu yana irili ufaklı 40 bin civarında yeni e-ticaret sitesi kurulduğu tahmin ediliyor. Ani artan müşteri talebini gören kötü niyetli girişimcilere, hizmette yetersiz kalanlar da eklenince müşteri mağduriyeti zirve yaptı. Alo 175’e gelen yaklaşık 443 bin çağrı içinde ağırlığı e-ticaret sorunları yer aldı.

Şikayetler arasında satın alınan ürünlerin zamanında teslim edilmemesi, stokta bulunmayan ürünlerin satılması ve stokta kalmadığı gerekçesiyle sözleşmenin tek taraflı feshi, tüketicilere cayma hakkının kullandırılmaması, cayma hakkının kullanıldığı durumlarda bedel iadesinin yapılmaması ya da mevzuatta düzenlendiği şekil ve sürede gerçekleşmemesi ilk beş sırayı aldı.

Yanına kâr kalmıyor

Yaptığı alışverişte sıkıntı yaşasa da şikayetçi olmayan, hakkını aramayan milyonlarca mağdur olduğu tahmin ediliyor. Sahtekarlığa maruz kalsa da genellikle vatandaşlar, “vaktim yok” gibi bahanelerin arkasına saklanarak hakkını aramıyor. Oysa Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürü Ahmet Erdal’ın anlattıklarına bakılırsa haksızlık yapanın yanına kâr kalmıyor.

Firmaların mesafeli satış işlemlerine ilişkin tüketici başvurularında bakanlığa gelen şikayetlerin değerlendirildiğini ve ilgili şirketten bilgi, belge ve açıklama talep ettiklerini söyleyen Erdal, şu bilgileri verdi: “Tespit edilen aykırılığın türüne göre idari yaptırıma konu olmayan durumlarda tüketici aleyhine bir uygulama olup olmadığı değerlendiriliyor. Varsa şirkete mevzuat hükümlerine uygun davranması yönünde uyarı yapılıyor. Tüketicilere de yasal hakları ve kullanımı hususunda bilgi veriliyor.”

İdari yaptırıma konu olacak aykırılık tespit edilmesi halinde ise, Ticaret İl Müdürlükleri ya da Bakanlık Müfettişleri tarafından denetim yapılıyor. İlgili mevzuat uyarınca da idari para cezası uygulamasına gidiliyor.

Erdal, faaliyetleri suç teşkil ettiği düşünülen firmalar hakkında ise farklı bir işlem gerçekleştirdiklerini belirterek ekledi: “Savcılıklara suç duyurusunda bulunarak, erişim engeli talep ediliyor” dedi.

Diğer taraftan, mesafeli yöntemle satış yapılan mal ve hizmetlerin reklam ve tanıtımlarında tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı ifadelere yer verilmesi ya da haksız ticari uygulama niteliği taşıyan satış ve pazarlama yöntemlerinin uygulanması durumunda, bakanlık bünyesinde bulunan Reklam Kurulu da re’sen ya da şikayete bağlı olarak inceleme yapıyor ve sonucunda idari para cezası ve durdurma kararı gibi yaptırımlar uygulanıyor.

“Fiyat araştırması yapın”

E-ticarette özellikle indirim dönemlerinin tuzaklarla dolu olduğunu vurgulayan Ahmet Erdal, tüketicileri, “Şikayet artışı en fazla bu dönemlerde yaşanıyor” diye uyardı. Özel günlerde çok yüksek oranlarda yapıldığı iddia edilen indirimlerin doğruluğuna ilişkin olarak diğer satıcı veya sağlayıcılarda aynı ürünün fiyatına ilişkin araştırma yapılması mağduriyet oluşmaması için büyük önem taşıyor.

Aykırılıkların tespiti halinde gerekli idari müeyyidelerin uygulandığını belirten Erdal şunları kaydetti: “Mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak hak kaybına uğrayan tüketicilerimizin uyuşmazlıklarının çözümü için parasal sınırlar da dikkate alınarak Tüketici Hakem Heyetleri ya da Tüketici Mahkemelerine başvurmaları gerekmektedir. Ayrıca tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı nitelikteki reklamlar hakkında da Bakanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu’na başvuruda bulunulduğu takdirde idari yaptırım uygulanması sağlamış olacaktır.”

E-ticaret mağduru olmayın!

Piyasa Gözetim ve Denetim Müdürlüğü'nün e-ticarette güvenli alışveriş için önerileri şöyle;

-Satın alınacak ürüne karar verdikten sonra; satıcı veya sağlayıcı hakkında iletişim bilgisi, vergi kimlik numarası, MERSİS ve ETBİS kaydını sorgulayın. Gerekirse şikayet platformları ile satıcı/sağlayıcı müşteri hizmetleri vb. yerlerden satıcı/ sağlayıcı ve ürün hakkında bilgi edinmeye çalışın. Satışa sunulan ürün fiyatını özellikle standart nitelikteki ürünler için diğer satıcı veya sağlayıcılardaki fiyatlar ile karşılaştırın.

-Satıcının internet sitesinin güvenliği ile alışverişe ilişkin güvenli ödeme yöntemleri olan SSL sertifikası, 3D security veya sanal kartla ödeme gibi seçeneklerin olup olmadığını kontrol edin.

-Sosyal medya kanalları aracılığıyla yönlendirilen internet sitelerine ilişkin olarak satıcı veya sağlayıcının internet sitesine ilişkin yönlendirmenin yapıldığını adres çubuğundan kontrol edin.

-Ödeme işlemi öncesi, mevzuatta yer alan ve satıcı/ sağlayıcı unvanı, açık adresi, ayrıntılı diğer iletişim bilgileri, mal veya hizmetin ödenecek toplam tutarı, cayma hakkına ilişkin ayrıntılar ve hak arama yollarını içeren ön bilgilerin verilip verilmediğine dikkat edin.

-Özel günlerde çok yüksek oranlarda yapıldığı iddia edilen indirimlerin doğruluğuna ilişkin olarak diğer satıcı ve sağlayıcılarda aynı ürünün fiyatına ilişkin araştırma yapın.

Cezası yok, cayma hakkı 14 gün

Satıcı ile karşı karşıya gelmeden internet, telefon, akıllı telefon uygulamaları gibi uzaktan iletişim araçları kullanılarak yapılan alışverişler, mesafeli satış olarak adlandırılıyor. Mesafeli satışlarda, tüketici olarak herhangi bir gerekçe göstermeden ya da ceza ödemeden 14 gün içinde cayma hakkınız var.
Satış sırasında cayma hakkı konusunda gereken ön bilgilendirme tarafınıza yapılmamışsa, bu süre 1 yıla uzar. Cayma hakkınızı kullanmak isterseniz yazılı olarak veya SMS, e-posta, internet ve benzeri yöntemlerle satıcı veya sağlayıcıya durumu bildirmeniz yeterlidir. Telefon ile yapılan cayma hakkı bildirimi ise geçersizdir. 14 günlük cayma süresi hizmet alımında sözleşmenin kurulduğu gün, mal satışlarında ise malın teslim alınmasıyla başlıyor. Malın teslimine kadar olan süre içinde cayma hakkı kullanmak mümkün.

Dünya Gazetesi Yazı Dizisi, Tüm Yazılar

Ahmet Erdal:"Tüketicileri Mağdur Edenleri Takipteyiz, Hakkınızı Arayın"

2.BÖLÜM
Sahte Yetkili Servislere Karşı SERBİS

3.BÖLÜM
40 Bin Yeni Oyuncu Katıldı, Mağduriyet Arttı

4.BÖLÜM
Çeteler, Kişisel Bilgilerimizin Peşinde, Tuzağa Düşmeyin

5.BÖLÜM
Uyuşmazlık Yaşıyorsanız Boş vermeyin, Tüketici Hakem Heyetine gidin