Tüketici Kredisi sözleşmesi nedir?
Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi verenin tüketiciye faiz, ücret veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeyi ifade eder.

Tüketici kredisi sözleşmeleri 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliğinde düzenlenmektedir.

Tüketici kredisi sözleşmeleri nasıl kurulur?
Mesafeli olarak kurulan sözleşmeler hariç olmak üzere, tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan kredi veren, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.

Sözleşmenin; en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve bir örneğinin, kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur.

Tüketici kredilerinde sigorta yaptırmak zorunlu mudur?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereǧi tüketicinin açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta yaptırılamaz. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi halinde ise istediǧi sigorta şirketinden saǧladıǧı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorundadır. Bu sigortanın kredi konusuyla, kalan borç tutarıyla ve vadesi ile uyumlu olması gerekir. Ancak kredi veren sigortasız bir kredi sözleşmesini de teklif etmek koşuluyla tüketiciye kredi bağlantılı sigorta yaptırılmasını içeren bir sözleşme sunmak zorundadır.

Tüketici kredilerinde sözleşmesi yan finansal ürün alım şartına bağlanabilir mi?
Tüketici kredisi sözleşmesi kredi ile ilgili olanlar hariç olmak üzere otomatik ödeme talimatı, tamamlayıcı sağlık sigortası vb. gibi yan finansal ürün ve hizmet alım şartına bağlanamaz. Kredi ile ilgili yan finansal ürün ve hizmetler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın7/3/2020 tarihli ve 31061 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2020/7 sayılı Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliği ekinde bireysel krediler başlığı altında belirlenmektedir.

Kullanılan kredilerde tahsil edilen tahsis ücreti, istihbarat ücreti vb. kesintiler yasal mıdır?
Bankalar, tüketicilere kullandırılacak krediler için tüketicilerden, “tahsis ücreti” dışında; istihbarat ücreti, kredi işlem fişi ücreti, ödeme planı deǧiştirme ücreti gibi her ne ad altında olursa olsun başkaca bir ücret alamaz. Tahsil edilecek kredi tahsis ücreti ise kullandırılan kredi anaparasının binde beşini geçemez.

Bankalardan aidatız kredi kartı talep edilmesi mümkün müdür?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince kart çıkaran kuruluşlar tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır. Bu tür kartlar dışındaki kredi kartları ise ilgili Yönetmelik uyarınca, özelliklerine göre yıllık olarak belirlenen tutar kadar ücretlendirilebilir.

Kredi sözleşmesine ilişkin hesap açılması durumunda bu hesaptan ücret alınabilir mi?
Kredi sözleşmesine ilişkin hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile işlemler yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemez.

Tüketici kredilerinde tüketicinin temerrüde düşmesi durumunda kalan borcun tamamı hangi şartlarda talep edilebilir?
Tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda eǧer kredi veren tüm borcun ödenmesi hakkını saklı tutmuş ise bu hakkı ancak;

durumunda kullanabilir.

Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az otuz gün süre vererek uyarıda bulunması zorunludur. Ayrıca, muaccel kılınan taksitlerin hesaplanmasında faiz ve ücretler dikkate alınmaz.

Tüketici kredisi kullanımından caymak mümkün müdür?
Tüketici on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeden ve cezai şart üstlenmeksizin kredi sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir.

Cayma hakkını kullanan tüketicinin krediden faydalanması halinde, tüketici anaparayı ve kredi kullanıldıǧı tarihten anaparanın geri ödendiǧi tarihe kadar geçen sürede tahakkuk eden faizi en geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden sonra otuz gün içinde geri öder.

Mesafeli yolla (telefon, internet vb. aracılığıyla) kullanılan krediden cayma hakkı var mıdır?
Tüketiciler, mesafeli olarak kurulan bir kredi sözleşmesinden on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanımı durumunda saǧlayıcı, cayma bildirimin kendine ulaştıǧı tarihten itibaren otuz gün içinde kamu kurum veya kuruluşuna ya da üçüncü kişilere ödenmiş olan masraflar ile mevzuat gereǧi ödenmesi zorunlu olan bedeller hariç tüm ödemeleri tüketiciye iade etmekle yükümlüdür.

Kredi sözleşmesini imzalamadan önce ve imzalarken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
Sözleşme imzalanmadan önce sözleşme koşullarını içeren sözleşme öncesi bilgi formunun ayrıntılı bir şekilde incelenmesi ve kredinin toplam maliyeti ile ilgili bilgi edinilerek gerekirse farklı kredilerle karşılaştırılma yapılması gibi hususlara dikkat edilmesi olası mağduriyetleri önlemektedir.

Taksitli nakit avans kredisi nedir? Kullanırken nelere dikkat edilmesi gerekir?
Kredi kartı veya kredili mevduat hesabı sözleşmesine dayanılarak nakit kullanılan tutarın taksitler halinde geri ödenmesine imkân veren nakdi krediler, taksitli nakit avans kredisi olarak kabul edilmektedir.

Taksitli nakit avans kredisinin kullanılmasından önce kredinin toplam tutarı, taksit tutarları ve taksit sayısı ile akdi faiz oranı bilgisinin tüketiciye bildirilmesi zorunludur. Taksit tutarları, kredinin kullanıldıǧı tarih ile son ödeme tarihi arasında geçen gün sayısı dikkate alınarak hesaplanacak olan akdi faize göre belirlenir.

Bankalar hangi hizmetler için masraf ya da ücret talep edebilir?
Tüketicilerden faiz veya kâr payı dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve masraf türleri ile bunlara ilişkin usûl ve esaslar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2020/7 sayılı Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliği ile belirlenmektedir.

İlgili Tebliğde bankalar ve kredi verenler tarafından ücretlendirilebilecek olan ürün ve hizmetler şunlardır:

Tüketici kredisinin vadesinden önce ödenmesi durumunda herhangi bir indirim söz konusu mudur?
Tüketici vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabilir veya kredi borcunun bir kısmını ya da tamamını ödeyebilir. Bu durumda, erken ödenen miktara göre, tüm faiz ve diğer maliyet unsurlarında gerekli indirim yapılır.

Bir taksit tutarından az olmamak üzere, herhangi bir tutarı vadesinden önce ödeme ara ödeme olarak kabul edilir. Ara ödeme yapılması durumunda; kalan anapara borcu üzerinden, akdi faiz oranı ile bir önceki taksit tarihinden itibaren işleyen gün sayısı dikkate alınarak bulunacak faiz ve faiz üzerinden hesaplanacak vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler toplamı tüketiciden tahsil edilir. Tahsil edilen tutar dışında kalan kısım, anapara borcundan düşülür. Bu durumda kalan taksit sayısı ve ödeme tarihleri değişmeden, yeni taksit tutarı ve yeni ödeme planı oluşturulur.

Baǧlı kredi sözleşmesi nedir?
Kredinin araç ve konut gibi belirli bir malın veya hizmetin tedarikine ilişkin bir sözleşmenin finansmanı için verildiği ve bu iki sözleşmenin objektif açıdan ekonomik birlik oluşturduğu sözleşmedir.

Bağlı kredi kullanılması durumunda malın veya hizmetin hiç ya da gereği gibi teslim veya ifa edilmemesinden ötürü satıcı/saǧlayıcı ile birlikte banka da sorumlu mudur?
Baǧlı kredilerde, mal veya hizmet hiç ya da gereǧi gibi teslim veya ifa edilmez ise satıcı, sağlayıcı ve kredi veren, tüketici 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 11 inci maddesinde sayılan seçimlik haklarından sözleşmeden dönme veya ayıp oranından bedelden indirim hakkını kullanması hâlinde müteselsilden sorumludur.

Tüketicinin bedelden indirim hakkını kullanması hâlinde baǧlı kredi de bu oranda indirilir ve ödeme planı buna göre değiştirilir. Tüketicinin sözleşmeden dönme hakkını kullanması hâlinde, o güne kadar yapmış olduğu ödemenin iadesi hususunda satıcı, saǧlayıcı ve kredi veren müteselsilden sorumludur.

Söz konusu mal konut olduǧunda tüketicinin 6502 sayılı Tüketici Korunması Hakkında Kanunun 11 inci maddesinde belirtilen seçimlik haklarından birini kullanması hâlinde, satıcı ve konut finansmanı kuruluşu müteselsilden sorumludur. Ancak, kredi verenin /konut finansmanı kuruluşunun sorumluluǧu; malın teslim veya hizmetin ifa edilmediǧi durumlarda satış sözleşmesinde veya bağlı kredi sözleşmesinde belirtilen malın teslim veya hizmetin ifa edilme tarihinden, malın teslim veya hizmetin ifa edildiǧi durumlarda malın teslim veya hizmetin ifa edildiği tarihten itibaren, kullanılan kredi miktarı ile sınırlı olmak üzere bir yıldır.

Bankalar tüketicilerden hesap işletim ücreti talep edebilir mi?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2020/7 sayılı Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ ekinde hesap işletim ücreti yer almamaktadır.

Kredi borcunun tamamının erken kapatılması durumunda, “kredi süresince peşin olarak alınan hayat sigortasına” ilişkin bedelin kalan kısmının geri alınması mümkün müdür?
Tüketici Kredileri Sözleşmeleri Yönetmeliǧi’nin 26’ncı maddesinin ikinci fıkrası ve Bireysel Kredilerle Baǧlantılı Sigortalar Uygulama Esasları Yönetmeliǧi’nin 10’uncu maddesinin üçüncü fıkrasında kredilerin erken kapatılması veya yapılandırılması halinde sigortanın durumuna ilişkin hususlar düzenlenmektedir.

Kredi bağlantılı yapılan sigortalarda kredinin erken kapatılması halinde sigorta teminatı açısından sonlandırmaya ilişkin bir dilekçeyle sigorta sözleşmesi sonlandırılarak bakiye kalan süre için sigorta priminden kalan miktarın iadesi talep edilebilir. Bu durumda riskin devam ettiǧi gün hesaplanarak fazladan kalan gün sayısı kadar tutar iade edilebilir.

Kredinin yapılandırılmasıyla vade veya tutar deǧişikliǧi gibi kredi borç yapısında deǧişiklik olması halinde ise kredi borç yapısında gerçekleştirilen deǧişikliǧe göre mevcut sigorta poliçesi teminat tutarları ve sigorta süresi yeniden düzenlenebilir.
Erken ödeme veya yapılandırma sırasında tüketicinin kredi veren tarafından ayrıca bilgilendirilmesi ve açık onayının alınması koşuluyla poliçe mevcut koşullarıyla devam da ettirilebilir.

Kredinin erken kapatılmasına ilişkin sigortanın durumuyla ilgili örnek bir Yargıtay kararında; “Davacı, 30.09.2010 tarihinde çektiǧi tüketici kredisini süresinden çok önce 26.10.2010 tarihinde ödeyerek kapatmıştır. Her ne kadar tüketici çektiǧi kredi nedeniyle kendisinden kesilen hayat sigortası priminin iadesini isteyemez ise de, davacının krediyi süresinden önce ödemesinden dolayı bakiye kalan süre için hayat sigortasının priminden kalan miktarı şayet hayat sigortasını davacı banka ya da bankaya baǧlı sigorta şirketi yapmış ise ya da sigorta poliçesi başka sigorta şirketince yapılmasına raǧmen sigorta poliçesi üzerine davalı banka tarafından dain mürtein hakkı konulmuş ise davalı bankadan, bunlar yapılmamış ise sigorta şirketinden bakiye kalan süre ile ilgili primleri isteyebilir.” gerekçeleri yer almaktadır. (Yargıtay 13. Hukuk Dairesi E. 2014/41219 K. 2014/40605 T. 17.12.2014)

Krediye baǧlı hayat sigortalarının bankalar tarafından yapıldıǧı hallerde 14 günlük süre içerisinde krediden cayma hakkı olan tüketici için sigortadan da ayrıca 14 gün içerisinde cayma ve vazgeçme olanaǧı söz konusu mudur?
Tüketici kredisi sözleşmeleri açısından mevzuatımızda cayma hakkı düzenlenmektedir. Tüketici kredisinden yasal süresi içinde cayılması halinde Tüketici Kredisi Sözleşmesi Yönetmeliǧi’nin 24 üncü maddesinde yer alan; “Kredi sözleşmesine baǧlı olarak tüketiciye başka bir hizmetin de sunulması halinde, tüketicinin kredi sözleşmesinden cayması ile birlikte bu hizmete ilişkin sözleşme de sona erer.” hükmü uyarınca sigorta sözleşmesinin de sona ereceği değerlendirilmektedir.

Tüketicinin bilgisi dışında hesabından ve kredi kartından 3. şahıslar tarafından çekilen veya harcanan ücretlerin iadesi taleplerinde ne yapılmalıdır? Bankalarda oluşan güvenlik zafiyeti ile tüketicilerin 3D secure şifresini gönderememeleri ve tüketicilerin hesabından para tahsil edilmesi halinde tüketiciler bankaya başvurabilir mi?
Tüketicilerin hesabından para tahsil edilmesi halinde öncelikle bankalarına başvurmaları gerekmektedir. Bu hallerde bankalar chargeback kuralları kapsamında gerekli incelemeleri yapmakta ve söz konusu işlemin tüketicinin bilgisi dışında yapıldıǧının tespiti halinde iadelerini gerçekleştirmektedir. Ayrıca bankalar kendisine yapılan ihbar doǧrultusunda sahte işleme ilişkin tüm bilgileri uluslararası kartlı ödeme sistemleri kuruluşlarına düzenli olarak bildirmekle yükümlüdür.

Tüketicilerin haberi olmaksızın hamili oldukları kartlardan yapılan harcamalara ilişkin düzenlemeler 5464 sayılı Banka ve Kredi Kartları Kanunu ve uygulama yönetmeliğinde mevcuttur. Kart kullanımından doǧan sorumluluk, sözleşme imzalandıǧı ve kartın zilyetliğine geçtiği veya fizikî varlığı bulunmayan kart numarasının öǧrenildiǧi andan itibaren, kart hamiline aittir. Kartın imza hanesinin kart hamili tarafından imzalanmış olması zorunludur.

Kart çıkaran kuruluşlar, kartların düzenli ve güvenli kullanımı ile bildirim, talep, şikâyet ve itirazlara ilişkin gerekli tedbirleri almaya yönelik sistemi kurmak ve kesintisiz olarak açık tutmakla yükümlüdür. Kartın ya da kart bilgilerinin kaybolması veya çalınması halinde kart hamili, yapacaǧı bildirimden önceki yirmi dört saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doǧan zararlardan 150 TL (yüzelli Türk Lirası) ile sınırlı olmak üzere sorumludur.

Hukuka aykırı kullanımın, hamilin şifre gizliliğinin sağlanamaması gibi aǧır ihmalin veya kastına dayanması veya bildirimin yapılmaması hallerinde bu sınır uygulanmaz. Konuya ilişkin olarak verilen Yargıtay kararlarında üçüncü kişi veya kişiler tarafından tüketiciye ait kredi kartının internet yolu ile haksız kullanımından doǧan zararın oluşmasında ve artmasında, tarafların kusurunun alanında uzman bilirkişi veya bilirkişi heyeti marifetiyle taraf ve yargı denetimine uygun şekilde belirlenmesi gerektiǧi yönünde kararlar verildiǧi görülmektedir.(13. HD, E. 2011/3109, K. 2011/10387,T. 29.6.2011)

Kredi ödeme planlarında faiz tutarı nasıl hesaplanmaktadır?
Eşit taksit ödemeli tüketici kredisine ilişkin olarak hazırlanacak olan ödeme planında; öncelikle evrensel kabul görmüş olan finansal matematiğin “Anüitenin bugünkü deǧeri formülü” ile taksit miktarı hesaplanır. Hesaplanan taksit miktarına göre ödeme planı hazırlanır. Kredi taksitinde ödenecek faiz tutarı, anapara borcu ile faiz oranı çarpımı sonucu bulunacaktır. Bu durumda; 1.taksit ile izleyen taksitlerin içindeki kalan anapara tutarı ileri yönlü azalacaǧı için taksit ödemesi içindeki faiz azalarınken anaparaya isabet eden tutar artacaktır.